Category / Ψυχές
Το Σημείωμα που συγκλονίζει την Ελλάδα
Το πικρό μέτρο του κόσμου
του Νίκου Ξυδάκη
Για τον Σπύρο Παντ. Μπουκάλα, ετών 20
Αβάσταχτη. Ανείπωτη. Αδιανόητη. Απαρηγόρητη. Κι εντούτοις πικρό μέτρο του κόσμου. Η απώλεια, μάλιστα η απώλεια του παιδιού, η απώλεια του παλικαριού, είναι η μόνη που δίνει το μέτρο να ζυγίσεις τις άλλες θλίψεις, τις άλλες έγνοιες, τις ήττες και τις καταστροφές, συλλογικές, κοινωνικές, ιστορικές· να τις μετρήσεις με τα σταθμά του πόνου, που ξεπερνά τον άνθρωπο και τον ορίζει. Που του θυμίζει τι είναι. Οναρ σκιάς.
Πώς θα ζήσουν οι γονείς; Το γοερό ερώτημα μ’ έσκισε στο τηλέφωνο. Πώς θα ζήσουν η Σάσα και ο Παντελής χωρίς τον Σπύρο; Πώς επιζεί ο γονιός που χάνει το εικοσάχρονο παιδί του; Ακαριαία μπήκα στη θέση των συντέκνων, έχω παιδί στην ίδια ακριβώς ηλικία, κι έπεσα στα γόνατα ξέπνοος άλαλος μουσκεμένος, σε μια σκοτεινή εσοχή, να μη με βλέπει μάτι. Ακουγα στο κινητό τον άνεμο της Ελευσίνας, και τον γόο. Είδα μπροστά μου πρόσωπα βρεφών και νηπίων, την πρωτότοκη στο Αιγαίο, γκριμάτσες, τσουλούφια, φακίδες, επικά βαφτίσια με κλαρίνα του βάλτου, ποδοσφαιρικές φανέλες, είδα τους εαυτούς γονείς ν’ ασπρίζουν και τα νήπια να αντρεύουν και να σαλπάρουν, άκουσα μπουζουκομπαγλαμάδες σε συμπόσια, άκουσα υποβλητικούς τον Μάντη και τον Πάνθηρα, την Ευδοκία και τον Αλγόρυθμο, άκουγα, έβλεπα, μύριζα, η ζωή περνούσε με αστραπές και μαστιγώματα της μνήμης. Η ζωή. Μπροστά στον θάνατο ψελλίζουμε στερεοτυπικά, μπροστά στον θάνατο του παλικαριού σώνεται ακόμη και το ψέλλισμα, σβήνει κάθε στερεότυπο. Δεν ψελλίζω τίποτε.
Σκέφτομαι μόνο ότι ο ποιητής πατέρας έχει γράψει τόσο βαθιά, τόσο συμπονετικά, για την απώλεια, το πένθος και τον θάνατο, ζυμωμένος μαζί τους από παιδί, μα πάντα δοσμένος της ζωής. Τούτο, του 2009 («Σύνοψη». Παντελής Μπουκάλας, Ρήματα):
Μια μεταφορά ο βίος
Κυριολεκτικά
Ακάθεκτα περνούν τα χρόνια μας τα στάσιμα
ένας αέρας πες ένας αέρας. Ούτε.
Εκείνος, μια θ’ αναστήσει τη φωτιά
μόλις που σβήνει
μια τα καράβια θα τα κινδυνέψει
μια πιο αψύ θα κάνει το κρασί.
Αέρας το λοιπόν.
Αφού το λες.
Φυσάει και φεύγει.
Απ’ την πληγή δεν απομένει παρά η μνήμη της,
λειψή κι εκείνη,
μακρινή. Τότε. Θυμάσαι. Δεν θυμάσαι;
Τότε που έφυγε ο…
Ο;
Ολα τα συνοψίζει ο θάνατος
Ολα;
Αύριο, Πέμπτη, 18/8/2011, στις 16:00 στο Α’ Νεκροταφείο Αθηνών αποχαιρετάμε τον Σπύρο
Το πικρό μέτρο του κόσμου
του Νίκου Ξυδάκη
Για τον Σπύρο Παντ. Μπουκάλα, ετών 20
Αβάσταχτη. Ανείπωτη. Αδιανόητη. Απαρηγόρητη. Κι εντούτοις πικρό μέτρο του κόσμου. Η απώλεια, μάλιστα η απώλεια του παιδιού, η απώλεια του παλικαριού, είναι η μόνη που δίνει το μέτρο να ζυγίσεις τις άλλες θλίψεις, τις άλλες έγνοιες, τις ήττες και τις καταστροφές, συλλογικές, κοινωνικές, ιστορικές· να τις μετρήσεις με τα σταθμά του πόνου, που ξεπερνά τον άνθρωπο και τον ορίζει. Που του θυμίζει τι είναι. Οναρ σκιάς.
Πώς θα ζήσουν οι γονείς; Το γοερό ερώτημα μ’ έσκισε στο τηλέφωνο. Πώς θα ζήσουν η Σάσα και ο Παντελής χωρίς τον Σπύρο; Πώς επιζεί ο γονιός που χάνει το εικοσάχρονο παιδί του; Ακαριαία μπήκα στη θέση των συντέκνων, έχω παιδί στην ίδια ακριβώς ηλικία, κι έπεσα στα γόνατα ξέπνοος άλαλος μουσκεμένος, σε μια σκοτεινή εσοχή, να μη με βλέπει μάτι. Ακουγα στο κινητό τον άνεμο της Ελευσίνας, και τον γόο. Είδα μπροστά μου πρόσωπα βρεφών και νηπίων, την πρωτότοκη στο Αιγαίο, γκριμάτσες, τσουλούφια, φακίδες, επικά βαφτίσια με κλαρίνα του βάλτου, ποδοσφαιρικές φανέλες, είδα τους εαυτούς γονείς ν’ ασπρίζουν και τα νήπια να αντρεύουν και να σαλπάρουν, άκουσα μπουζουκομπαγλαμάδες σε συμπόσια, άκουσα υποβλητικούς τον Μάντη και τον Πάνθηρα, την Ευδοκία και τον Αλγόρυθμο, άκουγα, έβλεπα, μύριζα, η ζωή περνούσε με αστραπές και μαστιγώματα της μνήμης. Η ζωή. Μπροστά στον θάνατο ψελλίζουμε στερεοτυπικά, μπροστά στον θάνατο του παλικαριού σώνεται ακόμη και το ψέλλισμα, σβήνει κάθε στερεότυπο. Δεν ψελλίζω τίποτε.
Σκέφτομαι μόνο ότι ο ποιητής πατέρας έχει γράψει τόσο βαθιά, τόσο συμπονετικά, για την απώλεια, το πένθος και τον θάνατο, ζυμωμένος μαζί τους από παιδί, μα πάντα δοσμένος της ζωής. Τούτο, του 2009 («Σύνοψη». Παντελής Μπουκάλας, Ρήματα):
Μια μεταφορά ο βίος
Κυριολεκτικά
Ακάθεκτα περνούν τα χρόνια μας τα στάσιμα
ένας αέρας πες ένας αέρας. Ούτε.
Εκείνος, μια θ’ αναστήσει τη φωτιά
μόλις που σβήνει
μια τα καράβια θα τα κινδυνέψει
μια πιο αψύ θα κάνει το κρασί.
Αέρας το λοιπόν.
Αφού το λες.
Φυσάει και φεύγει.
Απ’ την πληγή δεν απομένει παρά η μνήμη της,
λειψή κι εκείνη,
μακρινή. Τότε. Θυμάσαι. Δεν θυμάσαι;
Τότε που έφυγε ο…
Ο;
Ολα τα συνοψίζει ο θάνατος
Ολα;
Αύριο, Πέμπτη, 18/8/2011, στις 16:00 στο Α’ Νεκροταφείο Αθηνών αποχαιρετάμε τον Σπύρο
Χωρίς Λόγια
Νίκο μου
Γιατί;
Ωρες και ώρες ατέλειωτες περιμένω μια διάψευση ρε Νίκο. Πως είναι άλλη μια ανοησία σαν κι εκείνη για τον Καμπανέλλη…
Ωρες και ώρες ατελείωτες προσπαθώ να μην πιάσω εκείνο το μοιρολόι, το δικό μου, ξέρεις που μου τρώει τα σωθικά… Απλώς που και που πετάω ένα «ωχ, Χριστέ μου!» να φύγει το πολύ το βάρος.
Σήμερα το πρωί, να φανταστείς Νίκο, με το που βγήκα από το σπίτι, εδώ στη Χαλκιδική, κοίταξα προς τα δυτικά, γιατί νομίζεις; Μπας και δω το αεροπλανάκι σου να πετάει στον ουρανό… Πάσχα είναι… Μπας και το δοκιμάζεις να πας… Να πας… Ταξίδι να πας… Δεν το είδα… Νωρίς είναι, είπα…
Ωχ Χριστέ μου!
Στρίβω τσιγάρο λίγο… δεν μπορώ…
Να βάλω στιχάκι σου εδώ; Δεν βάζω! Ολος από στιχάκια σου είμαι φτιαγμένος. Οπου και να με ψάξεις.
Να βάλω τραγούδι σου; Δεν βάζω. Για ποιον να το βάλω; Για όλους; Αφού όλοι τα ξέρουν όλα τα τραγούδια σου.
Να βάλω φωτογραφία σου;
Εκκλησάκι δεν σου στήνω στην άκρη του δρόμου μου εσένα. Δεν είσαι δυστύχημα στη ζωή μας.
Ζωή στη ζωή μας είσαι και θα είσαι…
Και να σου πω και κάτι, ρε Νίκο;
Ούτε θα σε κλάψω!
Γιατί αν τώρα σε κλάψω, κάθε που σε ακούω θα κλαίω…
Και δεν το θέλω να κλαίω για σένα.
Θέλω να κλαίω από έρωτα. Τον έρωτα των τραγουδιών σου…
Γιατί ρε Νίκο;
Νίκο μου!
Νίκο μου
Γιατί;
Ωρες και ώρες ατέλειωτες περιμένω μια διάψευση ρε Νίκο. Πως είναι άλλη μια ανοησία σαν κι εκείνη για τον Καμπανέλλη…
Ωρες και ώρες ατελείωτες προσπαθώ να μην πιάσω εκείνο το μοιρολόι, το δικό μου, ξέρεις που μου τρώει τα σωθικά… Απλώς που και που πετάω ένα «ωχ, Χριστέ μου!» να φύγει το πολύ το βάρος.
Σήμερα το πρωί, να φανταστείς Νίκο, με το που βγήκα από το σπίτι, εδώ στη Χαλκιδική, κοίταξα προς τα δυτικά, γιατί νομίζεις; Μπας και δω το αεροπλανάκι σου να πετάει στον ουρανό… Πάσχα είναι… Μπας και το δοκιμάζεις να πας… Να πας… Ταξίδι να πας… Δεν το είδα… Νωρίς είναι, είπα…
Ωχ Χριστέ μου!
Στρίβω τσιγάρο λίγο… δεν μπορώ…
Να βάλω στιχάκι σου εδώ; Δεν βάζω! Ολος από στιχάκια σου είμαι φτιαγμένος. Οπου και να με ψάξεις.
Να βάλω τραγούδι σου; Δεν βάζω. Για ποιον να το βάλω; Για όλους; Αφού όλοι τα ξέρουν όλα τα τραγούδια σου.
Να βάλω φωτογραφία σου;
Εκκλησάκι δεν σου στήνω στην άκρη του δρόμου μου εσένα. Δεν είσαι δυστύχημα στη ζωή μας.
Ζωή στη ζωή μας είσαι και θα είσαι…
Και να σου πω και κάτι, ρε Νίκο;
Ούτε θα σε κλάψω!
Γιατί αν τώρα σε κλάψω, κάθε που σε ακούω θα κλαίω…
Και δεν το θέλω να κλαίω για σένα.
Θέλω να κλαίω από έρωτα. Τον έρωτα των τραγουδιών σου…
Γιατί ρε Νίκο;
Νίκο μου!
Οταν βλέπουμε και ακούμε τον Καντάφι και τον Πάγκαλο…
Η ψυχαναλυτική θεωρία του S. Freud
Ο S. Freud διέκρινε τρεις τομείς που εντάσσονται τα ψυχολογικά στοιχεία:
|
|
|
Αργότερα υιοθέτησε μια δομική ανάλυση της προσωπικότητας σε τρία επίπεδα:
|
|
|
Η εξέλιξη του ατόμου χωρεί σε πέντε στάδια:
Το στοματικό, το πρωκτικό, το φαλλικό και το γενετικό (μεταξύ των δύο τελευταίων μεσολαβεί μια λανθάνουσα περίοδος).
Ιδιαίτερη θέση στη θεωρία του κατέχουν δύο συμπλέγματα:
|
|
Αυτά πρέπει να έχουν λυθεί ικανοποιητικά όταν το άτομο φτάσει στην εφηβεία.
Η θεωρία του στηρίζεται στην αρχή της ηδονής που λέει ότι η συμπεριφορά του ανθρώπου διέπεται από την υποσυνείδητη προσπάθειά του να ικανοποιήσει την σεξουαλική του ορμή (λίμπιντο).
Η λίμπιντο εμφανίζεται από την βρεφική ηλικία και είναι η ενέργεια που ωθεί το άτομο για ζωή.
Σημαντική μελέτη για τη φύση του άγχους που προκαλεί διαταραχές έκανε και ξεχώρισε τρία είδη άγχους:
|
|
|
Τι είναι το άγχος;
Η ιδιαίτερα δυσάρεστη συγκινησιακή κατάσταση του ανθρώπου που αισθάνεται ένταση, φόβο, ανησυχία, αβεβαιότητα για απροσδιόριστο κίνδυνο που τον απειλεί.
Τα αίτια είναι:
- Η τεχνολογική πρόοδος
- Η αβεβαιότητα για το μέλλον
- Οι οικονομικές δυσκολίες
- Η ανεργία
- Η μηχανοποίηση και αλλοτρίωση της παραγωγής
- Ο αγώνας για ικανοποίηση νέων αναγκών μοντέλο ζωής
- Η έλλειψη ιδανικών, υψηλών στόχων
- Η προσπάθεια ανάδειξης
- Ο θυελλώδης ρυθμός εξέλιξης
- Η εντατικοποίηση της ανθρώπινης προσπάθειας
- Η καταπίεση
- Η απόρριψη
Οι προϋποθέσεις για απαλλαγή από το άγχος είναι:
- Η συνειδητοποίηση και πίστη στις ανθρώπινες αξίες
- Η ομαλή ένταξη στην κοινωνία και την παραγωγή
- Η αλλαγή του τρόπου ζωής επιστροφή στη φύση
- Υπέρβαση κοινωνικοοικονομικών ανισορροπιών πολιτισμένου κόσμου
- Επαγγελματικός Προσανατολισμός
Υγιής δομή της προσωπικότητας επιτυγχάνεται όταν υπάρχει ισορροπία μεταξύ του ΙD και του EGO από την μία και του SUPEREGO από την άλλη και όταν το EGO είναι ενδυναμωμένο με υψηλή αυτοσυνειδησία, ακεραιότητα και δυνατότητα προσαρμογής στο περιβάλλον. Στην εφηβεία το ID είναι πολύ ανεπτυγμένο.
Αν το EGO δεν πετύχει τον ισορροπιστικό του ρόλο αναπτύσσονται νευρώσεις και ενδεχόμενα ψυχώσεις.
Για να ανταπεξέλθει το άτομο στις δύσκολες – απειλητικές καταστάσεις, αναπτύσσει τους λεγόμενους μηχανισμούς άμυνας.
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Οταν βλέπουμε και ακούμε τον Καντάφι και τον Πάγκαλο…
Η ψυχαναλυτική θεωρία του S. Freud
Ο S. Freud διέκρινε τρεις τομείς που εντάσσονται τα ψυχολογικά στοιχεία:
|
|
|
Αργότερα υιοθέτησε μια δομική ανάλυση της προσωπικότητας σε τρία επίπεδα:
|
|
|
Η εξέλιξη του ατόμου χωρεί σε πέντε στάδια:
Το στοματικό, το πρωκτικό, το φαλλικό και το γενετικό (μεταξύ των δύο τελευταίων μεσολαβεί μια λανθάνουσα περίοδος).
Ιδιαίτερη θέση στη θεωρία του κατέχουν δύο συμπλέγματα:
|
|
Αυτά πρέπει να έχουν λυθεί ικανοποιητικά όταν το άτομο φτάσει στην εφηβεία.
Η θεωρία του στηρίζεται στην αρχή της ηδονής που λέει ότι η συμπεριφορά του ανθρώπου διέπεται από την υποσυνείδητη προσπάθειά του να ικανοποιήσει την σεξουαλική του ορμή (λίμπιντο).
Η λίμπιντο εμφανίζεται από την βρεφική ηλικία και είναι η ενέργεια που ωθεί το άτομο για ζωή.
Σημαντική μελέτη για τη φύση του άγχους που προκαλεί διαταραχές έκανε και ξεχώρισε τρία είδη άγχους:
|
|
|
Τι είναι το άγχος;
Η ιδιαίτερα δυσάρεστη συγκινησιακή κατάσταση του ανθρώπου που αισθάνεται ένταση, φόβο, ανησυχία, αβεβαιότητα για απροσδιόριστο κίνδυνο που τον απειλεί.
Τα αίτια είναι:
- Η τεχνολογική πρόοδος
- Η αβεβαιότητα για το μέλλον
- Οι οικονομικές δυσκολίες
- Η ανεργία
- Η μηχανοποίηση και αλλοτρίωση της παραγωγής
- Ο αγώνας για ικανοποίηση νέων αναγκών μοντέλο ζωής
- Η έλλειψη ιδανικών, υψηλών στόχων
- Η προσπάθεια ανάδειξης
- Ο θυελλώδης ρυθμός εξέλιξης
- Η εντατικοποίηση της ανθρώπινης προσπάθειας
- Η καταπίεση
- Η απόρριψη
Οι προϋποθέσεις για απαλλαγή από το άγχος είναι:
- Η συνειδητοποίηση και πίστη στις ανθρώπινες αξίες
- Η ομαλή ένταξη στην κοινωνία και την παραγωγή
- Η αλλαγή του τρόπου ζωής επιστροφή στη φύση
- Υπέρβαση κοινωνικοοικονομικών ανισορροπιών πολιτισμένου κόσμου
- Επαγγελματικός Προσανατολισμός
Υγιής δομή της προσωπικότητας επιτυγχάνεται όταν υπάρχει ισορροπία μεταξύ του ΙD και του EGO από την μία και του SUPEREGO από την άλλη και όταν το EGO είναι ενδυναμωμένο με υψηλή αυτοσυνειδησία, ακεραιότητα και δυνατότητα προσαρμογής στο περιβάλλον. Στην εφηβεία το ID είναι πολύ ανεπτυγμένο.
Αν το EGO δεν πετύχει τον ισορροπιστικό του ρόλο αναπτύσσονται νευρώσεις και ενδεχόμενα ψυχώσεις.
Για να ανταπεξέλθει το άτομο στις δύσκολες – απειλητικές καταστάσεις, αναπτύσσει τους λεγόμενους μηχανισμούς άμυνας.
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Ποιος ουρανός; Και ποιο ποτάμι;
…να αγκαλιάσει αυτές τις ψυχές;
Ποιος θα το περιγράψει… ποιος θα τολμήσει να το γράψει με περισσότερες λέξεις… ποιος θα αντέξει;
Η ροή του χρόνου σταματάει…
Τα κεφάλια κάτω. Τα μάτια στη γη.
Ενός αιώνα σιγή!
Αχνα μη βγάλεις! Τσιμουδιά!