Το Σημείωμα που συγκλονίζει την Ελλάδα

Το Σημείωμα που συγκλονίζει την Ελλάδα

Το πικρό μέτρο του κόσμου

του Νίκου Ξυδάκη


Για τον Σπύρο Παντ. Μπουκάλα, ετών 20

Αβάσταχτη. Ανείπωτη. Αδιανόητη. Απαρηγόρητη. Κι εντούτοις πικρό μέτρο του κόσμου. Η απώλεια, μάλιστα η απώλεια του παιδιού, η απώλεια του παλικαριού, είναι η μόνη που δίνει το μέτρο να ζυγίσεις τις άλλες θλίψεις, τις άλλες έγνοιες, τις ήττες και τις καταστροφές, συλλογικές, κοινωνικές, ιστορικές· να τις μετρήσεις με τα σταθμά του πόνου, που ξεπερνά τον άνθρωπο και τον ορίζει. Που του θυμίζει τι είναι. Οναρ σκιάς.

Πώς θα ζήσουν οι γονείς; Το γοερό ερώτημα μ’ έσκισε στο τηλέφωνο. Πώς θα ζήσουν η Σάσα και ο Παντελής χωρίς τον Σπύρο; Πώς επιζεί ο γονιός που χάνει το εικοσάχρονο παιδί του; Ακαριαία μπήκα στη θέση των συντέκνων, έχω παιδί στην ίδια ακριβώς ηλικία, κι έπεσα στα γόνατα ξέπνοος άλαλος μουσκεμένος, σε μια σκοτεινή εσοχή, να μη με βλέπει μάτι. Ακουγα στο κινητό τον άνεμο της Ελευσίνας, και τον γόο. Είδα μπροστά μου πρόσωπα βρεφών και νηπίων, την πρωτότοκη στο Αιγαίο, γκριμάτσες, τσουλούφια, φακίδες, επικά βαφτίσια με κλαρίνα του βάλτου, ποδοσφαιρικές φανέλες, είδα τους εαυτούς γονείς ν’ ασπρίζουν και τα νήπια να αντρεύουν και να σαλπάρουν, άκουσα μπουζουκομπαγλαμάδες σε συμπόσια, άκουσα υποβλητικούς τον Μάντη και τον Πάνθηρα, την Ευδοκία και τον Αλγόρυθμο, άκουγα, έβλεπα, μύριζα, η ζωή περνούσε με αστραπές και μαστιγώματα της μνήμης. Η ζωή. Μπροστά στον θάνατο ψελλίζουμε στερεοτυπικά, μπροστά στον θάνατο του παλικαριού σώνεται ακόμη και το ψέλλισμα, σβήνει κάθε στερεότυπο. Δεν ψελλίζω τίποτε.

Σκέφτομαι μόνο ότι ο ποιητής πατέρας έχει γράψει τόσο βαθιά, τόσο συμπονετικά, για την απώλεια, το πένθος και τον θάνατο, ζυμωμένος μαζί τους από παιδί, μα πάντα δοσμένος της ζωής. Τούτο, του 2009 («Σύνοψη». Παντελής Μπουκάλας, Ρήματα):

Μια μεταφορά ο βίος
Κυριολεκτικά

Ακάθεκτα περνούν τα χρόνια μας τα στάσιμα
ένας αέρας πες ένας αέρας. Ούτε.
Εκείνος, μια θ’ αναστήσει τη φωτιά
μόλις που σβήνει
μια τα καράβια θα τα κινδυνέψει
μια πιο αψύ θα κάνει το κρασί.
Αέρας το λοιπόν.
Αφού το λες.
Φυσάει και φεύγει.
Απ’ την πληγή δεν απομένει παρά η μνήμη της,
λειψή κι εκείνη,
μακρινή. Τότε. Θυμάσαι. Δεν θυμάσαι;
Τότε που έφυγε ο…
Ο;
Ολα τα συνοψίζει ο θάνατος

Ολα;

Αύριο, Πέμπτη, 18/8/2011, στις 16:00 στο Α’ Νεκροταφείο Αθηνών αποχαιρετάμε τον Σπύρο

Το πικρό μέτρο του κόσμου

του Νίκου Ξυδάκη


Για τον Σπύρο Παντ. Μπουκάλα, ετών 20

Αβάσταχτη. Ανείπωτη. Αδιανόητη. Απαρηγόρητη. Κι εντούτοις πικρό μέτρο του κόσμου. Η απώλεια, μάλιστα η απώλεια του παιδιού, η απώλεια του παλικαριού, είναι η μόνη που δίνει το μέτρο να ζυγίσεις τις άλλες θλίψεις, τις άλλες έγνοιες, τις ήττες και τις καταστροφές, συλλογικές, κοινωνικές, ιστορικές· να τις μετρήσεις με τα σταθμά του πόνου, που ξεπερνά τον άνθρωπο και τον ορίζει. Που του θυμίζει τι είναι. Οναρ σκιάς.

Πώς θα ζήσουν οι γονείς; Το γοερό ερώτημα μ’ έσκισε στο τηλέφωνο. Πώς θα ζήσουν η Σάσα και ο Παντελής χωρίς τον Σπύρο; Πώς επιζεί ο γονιός που χάνει το εικοσάχρονο παιδί του; Ακαριαία μπήκα στη θέση των συντέκνων, έχω παιδί στην ίδια ακριβώς ηλικία, κι έπεσα στα γόνατα ξέπνοος άλαλος μουσκεμένος, σε μια σκοτεινή εσοχή, να μη με βλέπει μάτι. Ακουγα στο κινητό τον άνεμο της Ελευσίνας, και τον γόο. Είδα μπροστά μου πρόσωπα βρεφών και νηπίων, την πρωτότοκη στο Αιγαίο, γκριμάτσες, τσουλούφια, φακίδες, επικά βαφτίσια με κλαρίνα του βάλτου, ποδοσφαιρικές φανέλες, είδα τους εαυτούς γονείς ν’ ασπρίζουν και τα νήπια να αντρεύουν και να σαλπάρουν, άκουσα μπουζουκομπαγλαμάδες σε συμπόσια, άκουσα υποβλητικούς τον Μάντη και τον Πάνθηρα, την Ευδοκία και τον Αλγόρυθμο, άκουγα, έβλεπα, μύριζα, η ζωή περνούσε με αστραπές και μαστιγώματα της μνήμης. Η ζωή. Μπροστά στον θάνατο ψελλίζουμε στερεοτυπικά, μπροστά στον θάνατο του παλικαριού σώνεται ακόμη και το ψέλλισμα, σβήνει κάθε στερεότυπο. Δεν ψελλίζω τίποτε.

Σκέφτομαι μόνο ότι ο ποιητής πατέρας έχει γράψει τόσο βαθιά, τόσο συμπονετικά, για την απώλεια, το πένθος και τον θάνατο, ζυμωμένος μαζί τους από παιδί, μα πάντα δοσμένος της ζωής. Τούτο, του 2009 («Σύνοψη». Παντελής Μπουκάλας, Ρήματα):

Μια μεταφορά ο βίος
Κυριολεκτικά

Ακάθεκτα περνούν τα χρόνια μας τα στάσιμα
ένας αέρας πες ένας αέρας. Ούτε.
Εκείνος, μια θ’ αναστήσει τη φωτιά
μόλις που σβήνει
μια τα καράβια θα τα κινδυνέψει
μια πιο αψύ θα κάνει το κρασί.
Αέρας το λοιπόν.
Αφού το λες.
Φυσάει και φεύγει.
Απ’ την πληγή δεν απομένει παρά η μνήμη της,
λειψή κι εκείνη,
μακρινή. Τότε. Θυμάσαι. Δεν θυμάσαι;
Τότε που έφυγε ο…
Ο;
Ολα τα συνοψίζει ο θάνατος

Ολα;

Αύριο, Πέμπτη, 18/8/2011, στις 16:00 στο Α’ Νεκροταφείο Αθηνών αποχαιρετάμε τον Σπύρο

Χωρίς Λόγια

Νίκο μου

Γιατί ρε Νίκο;
Γιατί;

Ωρες και ώρες ατέλειωτες περιμένω μια διάψευση ρε Νίκο. Πως είναι άλλη μια ανοησία σαν κι εκείνη για τον Καμπανέλλη…

Ωρες και ώρες ατελείωτες προσπαθώ να μην πιάσω εκείνο το μοιρολόι, το δικό μου, ξέρεις που μου τρώει τα σωθικά… Απλώς που και που πετάω ένα «ωχ, Χριστέ μου!» να φύγει το πολύ το βάρος.

Σήμερα το πρωί, να φανταστείς Νίκο, με το που βγήκα από το σπίτι, εδώ στη Χαλκιδική, κοίταξα προς τα δυτικά, γιατί νομίζεις; Μπας και δω το αεροπλανάκι σου να πετάει στον ουρανό… Πάσχα είναι… Μπας και το δοκιμάζεις να πας… Να πας… Ταξίδι να πας… Δεν το είδα… Νωρίς είναι, είπα…

Ωχ Χριστέ μου!

Στρίβω τσιγάρο λίγο… δεν μπορώ…

Να βάλω στιχάκι σου εδώ; Δεν βάζω! Ολος από στιχάκια σου είμαι φτιαγμένος. Οπου και να με ψάξεις.
Να βάλω τραγούδι σου; Δεν βάζω. Για ποιον να το βάλω; Για όλους; Αφού όλοι τα ξέρουν όλα τα τραγούδια σου.
Να βάλω φωτογραφία σου;
Εκκλησάκι δεν σου στήνω στην άκρη του δρόμου μου εσένα. Δεν είσαι δυστύχημα στη ζωή μας.
Ζωή στη ζωή μας είσαι και θα είσαι…

Και να σου πω και κάτι, ρε Νίκο;
Ούτε θα σε κλάψω!
Γιατί αν τώρα σε κλάψω, κάθε που σε ακούω θα κλαίω…
Και δεν το θέλω να κλαίω για σένα.
Θέλω να κλαίω από έρωτα. Τον έρωτα των τραγουδιών σου…

Γιατί ρε Νίκο;

Νίκο μου!

Νίκο μου

Γιατί ρε Νίκο;
Γιατί;

Ωρες και ώρες ατέλειωτες περιμένω μια διάψευση ρε Νίκο. Πως είναι άλλη μια ανοησία σαν κι εκείνη για τον Καμπανέλλη…

Ωρες και ώρες ατελείωτες προσπαθώ να μην πιάσω εκείνο το μοιρολόι, το δικό μου, ξέρεις που μου τρώει τα σωθικά… Απλώς που και που πετάω ένα «ωχ, Χριστέ μου!» να φύγει το πολύ το βάρος.

Σήμερα το πρωί, να φανταστείς Νίκο, με το που βγήκα από το σπίτι, εδώ στη Χαλκιδική, κοίταξα προς τα δυτικά, γιατί νομίζεις; Μπας και δω το αεροπλανάκι σου να πετάει στον ουρανό… Πάσχα είναι… Μπας και το δοκιμάζεις να πας… Να πας… Ταξίδι να πας… Δεν το είδα… Νωρίς είναι, είπα…

Ωχ Χριστέ μου!

Στρίβω τσιγάρο λίγο… δεν μπορώ…

Να βάλω στιχάκι σου εδώ; Δεν βάζω! Ολος από στιχάκια σου είμαι φτιαγμένος. Οπου και να με ψάξεις.
Να βάλω τραγούδι σου; Δεν βάζω. Για ποιον να το βάλω; Για όλους; Αφού όλοι τα ξέρουν όλα τα τραγούδια σου.
Να βάλω φωτογραφία σου;
Εκκλησάκι δεν σου στήνω στην άκρη του δρόμου μου εσένα. Δεν είσαι δυστύχημα στη ζωή μας.
Ζωή στη ζωή μας είσαι και θα είσαι…

Και να σου πω και κάτι, ρε Νίκο;
Ούτε θα σε κλάψω!
Γιατί αν τώρα σε κλάψω, κάθε που σε ακούω θα κλαίω…
Και δεν το θέλω να κλαίω για σένα.
Θέλω να κλαίω από έρωτα. Τον έρωτα των τραγουδιών σου…

Γιατί ρε Νίκο;

Νίκο μου!

Οταν βλέπουμε και ακούμε τον Καντάφι και τον Πάγκαλο…

…καλό είναι να είμαστε εξοπλισμένοι με τα παρακάτω, βασικά εργαλεία (τα πήρα αυτούσια από το εξαιρετικό Blog Παραδώσου στο σκοπό σου,ψυχή τε και σώματι). Πράγματα που θα μας χρειαστούν πολύ μέσα στους επόμενους μήνες και χρόνια:

Η ψυχαναλυτική θεωρία του S. Freud
Ο S. Freud διέκρινε τρεις τομείς που εντάσσονται τα ψυχολογικά στοιχεία:

Το ασυνείδητο που περιλαμβάνει στοιχεία που είναι δύσκολο αν όχι αδύνατο να έλθουν στη συνείδηση.

Το υποσυνείδητο που περιλαμβάνει στοιχεία που βρίσκονται κοντά στη συνείδηση και θα  μπορούσαν να βγουν στην επιφάνεια.

Το συνειδητό που περιλαμβάνει οτιδήποτε  μπορεί να βρεθεί στη συνείδηση οποιαδήποτε στιγμή.

Αργότερα υιοθέτησε μια δομική ανάλυση της προσωπικότητας σε τρία επίπεδα:

Το ID, πηγή των ενστίκτων και ορμών που αγνοεί  την πραγματικότητα.

Το EGO, το λογικό και συνειδητό μέρος του εαυτού,  που έχει αντίληψη, που είναι προσαρμοστικό,  αυτοεξερευνάται, εκτιμά την κοινωνική πραγματικότητα, λογοκρίνει το ID και παίζει το ρόλο του συντονιστή – ισορροπιστή  ανάμεσα στις πιέσεις του ID και τις ηθικές επιταγές του SUPEREGO.

Το SUPEREGO που αντιπροσωπεύει τις ηθικές υποταγές των παρορμήσεων, τους ηθικούς φραγμούς, την ατομική  ηθική συνείδηση στην οποία οδηγεί και το συναίσθημα της  ενοχής για πράξεις που θεωρούνται κακές.

Η εξέλιξη του ατόμου χωρεί σε πέντε στάδια:
Το στοματικό, το πρωκτικό, το φαλλικό και το γενετικό (μεταξύ των δύο τελευταίων μεσολαβεί μια λανθάνουσα περίοδος).
Ιδιαίτερη θέση στη θεωρία του κατέχουν δύο συμπλέγματα:

Το Οιδιπόδειο (αγόρι προς μητέρα).

Της Ηλέκτρας (κορίτσι προς πατέρα).

Αυτά πρέπει να έχουν λυθεί ικανοποιητικά όταν το άτομο φτάσει στην εφηβεία.
Η θεωρία του στηρίζεται στην αρχή της ηδονής που λέει ότι η συμπεριφορά του ανθρώπου διέπεται από την υποσυνείδητη προσπάθειά του να ικανοποιήσει την σεξουαλική του ορμή (λίμπιντο).
Η λίμπιντο εμφανίζεται από την βρεφική ηλικία και είναι η ενέργεια που ωθεί το άτομο για ζωή.
Σημαντική μελέτη για τη φύση του άγχους που προκαλεί διαταραχές έκανε και ξεχώρισε τρία είδη άγχους:

Το πραγματικό (π.χ. χάσιμο δουλειάς).

Το νευρωτικό (π.χ. ανεπιτυχής εναρμόνιση του ID και του EGO. Υποδιαιρέσεις του είναι η φοβία, ο πανικός και το ακαθόριστο άγχος).

Το ηθικό άγχος (απειλή προερχόμενη από το SUPEREGO).

Τι είναι το άγχος;
Η ιδιαίτερα δυσάρεστη συγκινησιακή κατάσταση του ανθρώπου που αισθάνεται ένταση, φόβο, ανησυχία, αβεβαιότητα για απροσδιόριστο κίνδυνο που τον απειλεί.
Τα αίτια είναι:

• Η τεχνολογική πρόοδος
• Η αβεβαιότητα για το μέλλον
• Οι οικονομικές δυσκολίες
• Η ανεργία
• Η μηχανοποίηση και αλλοτρίωση της παραγωγής
• Ο αγώνας για ικανοποίηση νέων αναγκών μοντέλο ζωής
• Η έλλειψη ιδανικών, υψηλών στόχων
• Η προσπάθεια ανάδειξης
• Ο θυελλώδης ρυθμός εξέλιξης
• Η εντατικοποίηση της ανθρώπινης προσπάθειας
• Η καταπίεση
• Η απόρριψη

Οι προϋποθέσεις για απαλλαγή από το άγχος είναι:

• Η συνειδητοποίηση και πίστη στις ανθρώπινες αξίες
• Η ομαλή ένταξη στην κοινωνία και την παραγωγή
• Η αλλαγή του τρόπου ζωής επιστροφή στη φύση
• Υπέρβαση κοινωνικοοικονομικών ανισορροπιών πολιτισμένου κόσμου
• Επαγγελματικός Προσανατολισμός

Υγιής δομή της προσωπικότητας επιτυγχάνεται όταν υπάρχει ισορροπία μεταξύ του ΙD και του EGO από την μία και του SUPEREGO από την άλλη και όταν το EGO είναι ενδυναμωμένο με υψηλή αυτοσυνειδησία, ακεραιότητα και δυνατότητα προσαρμογής στο περιβάλλον. Στην εφηβεία το ID είναι πολύ ανεπτυγμένο.
Αν το EGO δεν πετύχει τον ισορροπιστικό του ρόλο αναπτύσσονται νευρώσεις και ενδεχόμενα ψυχώσεις.
Για να ανταπεξέλθει το άτομο στις δύσκολες – απειλητικές καταστάσεις, αναπτύσσει τους λεγόμενους μηχανισμούς άμυνας.

ΑΠΩΘΗΣΗ : Όταν το άτομο επιλεκτικά απωθεί από τη συνείδησή του δυσάρεστες σκέψεις ή γεγονότα που του προκαλούν άγχος.

ΕΚΛΟΓΙΚΕΥΣΗ : Όταν το άτομο χρησιμοποιεί διάφορες δικαιολογίες για να αιτιολογήσει την αμφισβητήσιμη συμπεριφορά του (λάθη, παραλήψεις, αποτυχίες) προστατεύοντας την αυτοεκτίμησή του. Η εκλογίκευση επινοεί «καλούς» λόγους (κοινωνικά αποδεκτές ερμηνείες) για τις πράξεις μας, ενώ η λογική ανακαλύπτει τους πραγματικούς.

ΕΞΙΔΑΝΙΚΕΥΣΗ : Όταν το άτομο μετατρέπει μια μη αποδεκτή ορμή (επιθετικότητα, σεξουαλικότητα) σε μια άλλη που είναι δημιουργική και κοινωνικά αποδεκτή όπως καλλιτεχνικές, αθλητικές δραστηριότητες (ανταγωνιστικά παιγνίδια).

ΠΡΟΒΟΛΗ : Όταν το άτομο κατηγορεί άλλους ή τους αποδίδει μη αποδεκτές προσωπικές του επιθυμίες ή ορμές, προστατεύοντας το EGO.

ΠΑΛΙΝΔΡΟΜΗΣΗ : Όταν το άτομο αρνείται να λειτουργήσει στην παρούσα ηλικία και καταφεύγει σε προηγούμενη πιο παιδική συμπεριφορά (λιγότερο άγχος, αποφυγή ευθυνών και υποχρεώσεων) για να αποφύγει διάφορα πιθανά προβλήματα ή να κερδίσει τη συμπάθεια των άλλων.

ΑΡΝΗΣΗ : Αρνηση της πραγματικότητας. Όταν το άτομο αρνείται να αποδεχθεί – αλλά δεν αγνοεί – την πραγματικότητα γιατί του προκαλεί βασανιστικά συναισθήματα που αδυνατεί να αντιμετωπίσει. Αρνηση μπορεί να είναι και η ασυνείδητη αναβολή μιας πράξης.

ΤΑΥΤΙΣΗ : Όταν το άτομο αποδίδει στον εαυτό του ιδιότητες και χαρακτηριστικά άλλων, σημαντικών για αυτό, προσώπων, ιδεολογιών και θεσμών ενισχύοντας το αίσθημα της προσωπικής του αξίας.

ΜΕΤΑΘΕΣΗ : Όταν το άτομο μεταθέτει συσσωρευμένη ενέργεια από πρωταρχικές ενστικτώδεις ανάγκες (επιθετικότητα, σεξουαλικές επιθυμίες) ή προτιμήσεις αντικειμένων, προσώπων ή ιδεών που του προκαλούν άγχος σε άλλα αντικείμενα, πρόσωπα ή ιδέες που είναι λιγότερο απειλητικά και περισσότερο διαθέσιμα ή εύκολα.

ΥΠΕΡΑΝΑΠΛΗΡΩΣΗ : Αντιδραστική συμπεριφορά. Όταν το άτομο μετατρέπει ένα συναίσθημα ή συμπεριφορά στην εκ διαμέτρου αντίθετή της, θέλοντας να αποκρύψει επιθυμίες που θεωρεί επικίνδυνες για την ισορροπία του.

ΜΑΤΑΙΩΣΗ : Όταν το άτομο προσπαθεί να ματαιώσει την πραγματοποίηση σκέψεων, λόγων ή πράξεων, αναπτύσσοντας σκέψεις και συμπεριφορές εντελώς διαφορετικές από τις προηγούμενες π.χ. να παίρνει το λόγο του πίσω.

Οταν βλέπουμε και ακούμε τον Καντάφι και τον Πάγκαλο…

…καλό είναι να είμαστε εξοπλισμένοι με τα παρακάτω, βασικά εργαλεία (τα πήρα αυτούσια από το εξαιρετικό Blog Παραδώσου στο σκοπό σου,ψυχή τε και σώματι). Πράγματα που θα μας χρειαστούν πολύ μέσα στους επόμενους μήνες και χρόνια:

Η ψυχαναλυτική θεωρία του S. Freud
Ο S. Freud διέκρινε τρεις τομείς που εντάσσονται τα ψυχολογικά στοιχεία:

Το ασυνείδητο που περιλαμβάνει στοιχεία που είναι δύσκολο αν όχι αδύνατο να έλθουν στη συνείδηση.

Το υποσυνείδητο που περιλαμβάνει στοιχεία που βρίσκονται κοντά στη συνείδηση και θα  μπορούσαν να βγουν στην επιφάνεια.

Το συνειδητό που περιλαμβάνει οτιδήποτε  μπορεί να βρεθεί στη συνείδηση οποιαδήποτε στιγμή.

Αργότερα υιοθέτησε μια δομική ανάλυση της προσωπικότητας σε τρία επίπεδα:

Το ID, πηγή των ενστίκτων και ορμών που αγνοεί  την πραγματικότητα.

Το EGO, το λογικό και συνειδητό μέρος του εαυτού,  που έχει αντίληψη, που είναι προσαρμοστικό,  αυτοεξερευνάται, εκτιμά την κοινωνική πραγματικότητα, λογοκρίνει το ID και παίζει το ρόλο του συντονιστή – ισορροπιστή  ανάμεσα στις πιέσεις του ID και τις ηθικές επιταγές του SUPEREGO.

Το SUPEREGO που αντιπροσωπεύει τις ηθικές υποταγές των παρορμήσεων, τους ηθικούς φραγμούς, την ατομική  ηθική συνείδηση στην οποία οδηγεί και το συναίσθημα της  ενοχής για πράξεις που θεωρούνται κακές.

Η εξέλιξη του ατόμου χωρεί σε πέντε στάδια:
Το στοματικό, το πρωκτικό, το φαλλικό και το γενετικό (μεταξύ των δύο τελευταίων μεσολαβεί μια λανθάνουσα περίοδος).
Ιδιαίτερη θέση στη θεωρία του κατέχουν δύο συμπλέγματα:

Το Οιδιπόδειο (αγόρι προς μητέρα).

Της Ηλέκτρας (κορίτσι προς πατέρα).

Αυτά πρέπει να έχουν λυθεί ικανοποιητικά όταν το άτομο φτάσει στην εφηβεία.
Η θεωρία του στηρίζεται στην αρχή της ηδονής που λέει ότι η συμπεριφορά του ανθρώπου διέπεται από την υποσυνείδητη προσπάθειά του να ικανοποιήσει την σεξουαλική του ορμή (λίμπιντο).
Η λίμπιντο εμφανίζεται από την βρεφική ηλικία και είναι η ενέργεια που ωθεί το άτομο για ζωή.
Σημαντική μελέτη για τη φύση του άγχους που προκαλεί διαταραχές έκανε και ξεχώρισε τρία είδη άγχους:

Το πραγματικό (π.χ. χάσιμο δουλειάς).

Το νευρωτικό (π.χ. ανεπιτυχής εναρμόνιση του ID και του EGO. Υποδιαιρέσεις του είναι η φοβία, ο πανικός και το ακαθόριστο άγχος).

Το ηθικό άγχος (απειλή προερχόμενη από το SUPEREGO).

Τι είναι το άγχος;
Η ιδιαίτερα δυσάρεστη συγκινησιακή κατάσταση του ανθρώπου που αισθάνεται ένταση, φόβο, ανησυχία, αβεβαιότητα για απροσδιόριστο κίνδυνο που τον απειλεί.
Τα αίτια είναι:

• Η τεχνολογική πρόοδος
• Η αβεβαιότητα για το μέλλον
• Οι οικονομικές δυσκολίες
• Η ανεργία
• Η μηχανοποίηση και αλλοτρίωση της παραγωγής
• Ο αγώνας για ικανοποίηση νέων αναγκών μοντέλο ζωής
• Η έλλειψη ιδανικών, υψηλών στόχων
• Η προσπάθεια ανάδειξης
• Ο θυελλώδης ρυθμός εξέλιξης
• Η εντατικοποίηση της ανθρώπινης προσπάθειας
• Η καταπίεση
• Η απόρριψη

Οι προϋποθέσεις για απαλλαγή από το άγχος είναι:

• Η συνειδητοποίηση και πίστη στις ανθρώπινες αξίες
• Η ομαλή ένταξη στην κοινωνία και την παραγωγή
• Η αλλαγή του τρόπου ζωής επιστροφή στη φύση
• Υπέρβαση κοινωνικοοικονομικών ανισορροπιών πολιτισμένου κόσμου
• Επαγγελματικός Προσανατολισμός

Υγιής δομή της προσωπικότητας επιτυγχάνεται όταν υπάρχει ισορροπία μεταξύ του ΙD και του EGO από την μία και του SUPEREGO από την άλλη και όταν το EGO είναι ενδυναμωμένο με υψηλή αυτοσυνειδησία, ακεραιότητα και δυνατότητα προσαρμογής στο περιβάλλον. Στην εφηβεία το ID είναι πολύ ανεπτυγμένο.
Αν το EGO δεν πετύχει τον ισορροπιστικό του ρόλο αναπτύσσονται νευρώσεις και ενδεχόμενα ψυχώσεις.
Για να ανταπεξέλθει το άτομο στις δύσκολες – απειλητικές καταστάσεις, αναπτύσσει τους λεγόμενους μηχανισμούς άμυνας.

ΑΠΩΘΗΣΗ : Όταν το άτομο επιλεκτικά απωθεί από τη συνείδησή του δυσάρεστες σκέψεις ή γεγονότα που του προκαλούν άγχος.

ΕΚΛΟΓΙΚΕΥΣΗ : Όταν το άτομο χρησιμοποιεί διάφορες δικαιολογίες για να αιτιολογήσει την αμφισβητήσιμη συμπεριφορά του (λάθη, παραλήψεις, αποτυχίες) προστατεύοντας την αυτοεκτίμησή του. Η εκλογίκευση επινοεί «καλούς» λόγους (κοινωνικά αποδεκτές ερμηνείες) για τις πράξεις μας, ενώ η λογική ανακαλύπτει τους πραγματικούς.

ΕΞΙΔΑΝΙΚΕΥΣΗ : Όταν το άτομο μετατρέπει μια μη αποδεκτή ορμή (επιθετικότητα, σεξουαλικότητα) σε μια άλλη που είναι δημιουργική και κοινωνικά αποδεκτή όπως καλλιτεχνικές, αθλητικές δραστηριότητες (ανταγωνιστικά παιγνίδια).

ΠΡΟΒΟΛΗ : Όταν το άτομο κατηγορεί άλλους ή τους αποδίδει μη αποδεκτές προσωπικές του επιθυμίες ή ορμές, προστατεύοντας το EGO.

ΠΑΛΙΝΔΡΟΜΗΣΗ : Όταν το άτομο αρνείται να λειτουργήσει στην παρούσα ηλικία και καταφεύγει σε προηγούμενη πιο παιδική συμπεριφορά (λιγότερο άγχος, αποφυγή ευθυνών και υποχρεώσεων) για να αποφύγει διάφορα πιθανά προβλήματα ή να κερδίσει τη συμπάθεια των άλλων.

ΑΡΝΗΣΗ : Αρνηση της πραγματικότητας. Όταν το άτομο αρνείται να αποδεχθεί – αλλά δεν αγνοεί – την πραγματικότητα γιατί του προκαλεί βασανιστικά συναισθήματα που αδυνατεί να αντιμετωπίσει. Αρνηση μπορεί να είναι και η ασυνείδητη αναβολή μιας πράξης.

ΤΑΥΤΙΣΗ : Όταν το άτομο αποδίδει στον εαυτό του ιδιότητες και χαρακτηριστικά άλλων, σημαντικών για αυτό, προσώπων, ιδεολογιών και θεσμών ενισχύοντας το αίσθημα της προσωπικής του αξίας.

ΜΕΤΑΘΕΣΗ : Όταν το άτομο μεταθέτει συσσωρευμένη ενέργεια από πρωταρχικές ενστικτώδεις ανάγκες (επιθετικότητα, σεξουαλικές επιθυμίες) ή προτιμήσεις αντικειμένων, προσώπων ή ιδεών που του προκαλούν άγχος σε άλλα αντικείμενα, πρόσωπα ή ιδέες που είναι λιγότερο απειλητικά και περισσότερο διαθέσιμα ή εύκολα.

ΥΠΕΡΑΝΑΠΛΗΡΩΣΗ : Αντιδραστική συμπεριφορά. Όταν το άτομο μετατρέπει ένα συναίσθημα ή συμπεριφορά στην εκ διαμέτρου αντίθετή της, θέλοντας να αποκρύψει επιθυμίες που θεωρεί επικίνδυνες για την ισορροπία του.

ΜΑΤΑΙΩΣΗ : Όταν το άτομο προσπαθεί να ματαιώσει την πραγματοποίηση σκέψεων, λόγων ή πράξεων, αναπτύσσοντας σκέψεις και συμπεριφορές εντελώς διαφορετικές από τις προηγούμενες π.χ. να παίρνει το λόγο του πίσω.

Ποιος ουρανός; Και ποιο ποτάμι;

…να αγκαλιάσει αυτές τις ψυχές;

Ποιος θα το περιγράψει… ποιος θα τολμήσει να το γράψει με περισσότερες λέξεις… ποιος θα αντέξει;

Η ροή του χρόνου σταματάει…

Τα κεφάλια κάτω. Τα μάτια στη γη.
Ενός αιώνα σιγή!

Αχνα μη βγάλεις! Τσιμουδιά!