Η Κατάσταση του Κόσμου 2010: από τον καταναλωτισμό στην αειφορία..

Το νέο πόνημα του Ινστιτούτου WorldWatch είναι γεγονός. Με τίτλο «Η κατάσταση του Κόσμου 2010. Ο πολιτισμός μας σε μετάβαση: Από τον πολιτισμό της Κατανάλωσης, στον πολιτισμό της Αειφορίας» παρουσιάστηκε ήδη σε εκδήλωση την Κυριακή 21 Νοεμβρίου και μεταφράστηκε με πρωτοβουλία της Καθημερινής (δίνεται στο κοινό με το σημερινό της φύλλο).

Είμαστε ευχαριστημένοι που αυτή τη φορά το Ινστιτούτο WorldWatch αποφάσισε να καταπιαστεί με το δύσκολο ζήτημα της πολιτισμικής αλλαγής του κόσμου μας. Της ανάγκης να αλλάξει το για αρκετούς αιώνες εδραιωμένο πολιτιστικό παράδειγμα του καταναλωτισμού και να αντικατασταθεί από εκείνο της βιωσιμότητας, της μεγαλύτερης προκλησης του καιρού μας.

Ή συνέχεια εδώ Η ΒΙΩΣΙΜΗ ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΕΙΝΑΙ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ

Ο χρυσός, οι χρήσεις του και η χρησιμότητα της εξόρυξής του

http://antigoldgreece.wordpress.com

4,603 τόνοι χρυσού μαζεύουν σκόνη στο Αποθετήριο Χρυσού των ΗΠΑ στο Fort Knox, στο Κεντάκυ.

Ο μόνος χρυσός που βγαίνει από κει είναι κάποιες πολύ μικρές ποσότητες για να ελεγχθεί η καθαρότητα των ράβδων.

ΔΟΝΤΙΑ, ΦΛΟΥΡΙΑ ΚΑΙ ΣΚΟΥΛΑΡΙΚΙΑ

Θα διευκρινίσουμε αυτό που γράψαμε στο τέλος της προηγούμενης καταχώρησης. Ο χρυσός μπορεί να μην είναι “άχρηστος”, όμως θεωρούμε ότι η εξόρυξή του είναι.

Η άποψη του Χένρυ Φορντ, ιδρυτή της γνωστής αυτοκινητοβιομηχανίας, ότι “ο χρυσός είναι το πιο άχρηστο πράγμα στον κόσμο”, αντικατοπτρίζει την πραγματικότητα ότι ο χρυσός δεν έχει καμμία εγγενή αξία. Ωστόσο η ανθρωπότητα έχει αναγορεύσει αυτό το κίτρινο μέταλλο στην απόλυτη αξία και το έχει “ντύσει” με αμέτρητα στρώματα μύθων και δοξασιών.

Τα τρία τέταρτα από την ετήσια παραγωγή χρυσού των περίπου 2.500 τόνων μετατρέπεται σε κοσμήματα. Περίπου 14% αγοράζεται ως επένδυση με τη μορφή ράβδων ή χρυσών νομισμάτων, ενώ μόλις 12% είναι η ζήτηση για βιομηχανικούς και οδοντιατρικούς σκοπούς.

Από το διαδίκτυο μαθαίνουμε και για άλλες, διεστραμμένες ή τουλάχιστον παράδοξες, “χρήσεις” του χρυσού από τους πλουσίους αυτού του κόσμου. Νεοϋορκέζικo ινστιτούτο καλλονής χρησιμοποιεί μάσκες ομορφιάς από πραγματικό χρυσό (για $400 τη “θεραπεία”). Στην Ιαπωνία είναι της μόδας ο “βρώσιμος χρυσός” – επιδόρπια διακοσμημένα με υπέρλεπτα φυλλαράκια χρυσού και μηνυματάκια του τύπου “Χρόνια Πολλά” γραμμένα με αληθινά χρυσά γράμματα πάνω στο καϊμάκι του καφέ. Η εξόρυξη αυτού του χρυσού έχει αφήσει πίσω της ρυπασμένα νερά και τοξικά απόβλητα στο Περού ή στο Μάλι…

Ο ΧΡΥΣΟΣ ΣΤΑ ΚΡΑΤΙΚΑ ΜΠΑΟΥΛΑ

Επειδή ο χρυσός δεν καταστρέφεται, σχεδόν το σύνολο από τους περίπου 150.000 τόνους που έχουν εξορυχθεί σε όλη την ιστορία της ανθρωπότητας, βρίσκεται ακόμα στην επιφάνεια της γης. Οι κυβερνήσεις των ανεπτυγμένων οικονομιών και οι διεθνείς οργανισμοί διατηρούν στα θησαυροφυλάκιά τους μεγάλα αποθέματα χρυσού (λεπτομέρειες στο http://en.wikipedia.org/wiki/Official_gold_reserves) που τα δημιούργησαν στην εποχή που ο χρυσός ήταν η βάση των νομισματικών συστημάτων.

Σήμερα η τιμή του χρυσού καθορίζεται χρηματιστηριακά, όμως η τιμή αυτή είναι τεχνητή. Με το να κρατούν οι κυβερνήσεις των κρατών τεράστιες ποσότητες εκτός αγοράς, διατηρείται η τιμή του χρυσού σε τεχνητά υψηλά επίπεδα και πριμοδοτείται η εξόρυξη νέων ποσοτήτων. Λόγω της τεράστιας ποσότητας του αποθηκευμένου χρυσού – πολλαπλάσια της ετήσιας παραγωγής – η τιμή του καθορίζεται λιγότερο από την προσφορά και τη ζήτηση και περισσότερο από τη γενική “ψυχολογία” και άλλους παράγοντες. Οργανισμοί και ινστιτούτα της βιομηχανίας χρυσού (World Gold Council και άλλα) επηρρεάζουν την τιμή του μετάλλου, προσπαθώντας να “πείσουν” τις κρατικές τράπεζες διαφόρων κρατών να αυξήσουν τα αποθέματά τους σε χρυσό ή να περιορίσουν τις πωλήσεις – περιορίζοντας έτσι την προσφορά χρυσού για άλλες χρήσεις και αυξάνοντας την τιμή του. Η “Συμφωνία της Ουάσινγκτον για το Χρυσό” του Σεπτεμβρίου 1999 περιόριζε τις πωλήσεις χρυσού από κρατικές τράπεζες ώστε να αποφευχθεί η περαιτέρω πτώση της τιμής του, σε μια εποχή όπου ήδη βρισκόταν σε ιστορικά χαμηλά επίπεδα.

Το 2000, μια μελέτη με τίτλο “Χρυσός, με ποιό τίμημα; Η ανάγκη για ένα δημόσιο διάλογο πάνω στο μέλλον των κρατικών αποθεμάτων χρυσού”, διαπίστωνε το αυξανόμενο περιβαλλοντικό και κοινωνικό κόστος της εξόρυξης χρυσού και κατέληγε σε μια ριζοσπαστική πρόταση – να “εξορυχθεί” ο χρυσός από τα κρατικά θησαυροφυλάκια. Η πώληση μέρους των κρατικών αποθεμάτων που δεν εξυπηρετούν πλέον τίποτα, θα μπορούσε να καλύψει τη ζήτηση για χρυσό για πολλά χρόνια. Ο κόσμος θα απαλασσόταν από την τεράστια επιβάρυνση των μεταλλείων χρυσού και τα έσοδα από τις πωλήσεις θα χρησιμοποιούνταν για την περιβαλλοντική αποκατάσταση των εγκαταλελειμμένων μεταλλείων, που εκτιμούνται σε πάνω από 550.000 στις ΗΠΑ. Στα έργα αποκατάστασης θα έβρισκαν εργασία οι πρώην εργαζόμενοι των μεταλλείων που είναι οι πλέον ειδικοί για αυτή τη δουλειά. Και ο κόσμος θα ήταν ένα καλύτερο μέρος.

Αν και η μελέτη γράφτηκε σε μια εποχή που η τιμή του χρυσού ήταν ιδιαίτερα χαμηλή, πολλές από τις βασικές της διαπιστώσεις ισχύουν και σήμερα και θεωρούμε ότι αξίζει να διαβαστεί.

Ο ΧΡΥΣΟΣ ΩΣ ΕΠΕΝΔΥΣΗ

Ο χρυσός δεν αποδίδει μέρισμα ή τόκο και μόνο οι έμμεσες επενδύσεις σε χρυσό (funds, παράγωγα, μετοχές μεταλλευτικών εταιρειών) μπορεί να έχουν κάποια απόδοση. Σε περιόδους σταθερότητας ο χρυσός είναι μια μάλλον κακή επένδυση μπροστά την πληθώρα των άλλων κερδοφόρων επιλογών (δείτε μια σύγκριση της τιμής του χρυσού με το μέσο όρο του Dow Jones για τα τελευταία 200 χρόνια εδώ).

Παραδοσιακά ο χρυσός θεωρείται ως “ασφαλές καταφύγιο” (safe haven) από τον πληθωρισμό και τις κάθε είδους πολιτικές, πιστωτικές και οικονομικές κρίσεις. H τιμή του ανεβαίνει εν όψει πολέμων, λιμών και καταποντισμών. Φαίνεται ότι η δύναμη του χρυσού ως επένδυση δεν είναι ότι ο κάτοχός του κερδίζει κατέχοντας τον, αλλά μάλλον το ότι δεν χάνει.

Το Μάρτιο του 2008, λόγω των φόβων για ύφεση στις ΗΠΑ, η τιμή του χρυσού ξεπέρασε οριακά τα $1000 ανά ουγγιά, . Έκτοτε η χρηματιστηριακή τιμή ξανάπεσε και εδώ και καιρό βρίσκεται γύρω από τα $700-750 ανά ουγγιά. Τα στοιχεία δείχνουν ότι οι υψηλές τιμές έχουν αρνητικό αντίκτυπο στη ζήτηση για κοσμήματα που είναι η κινητήρια δύναμη της βιομηχανιας. Η ζήτηση για χρυσό στην Ινδία, τη μεγαλύτερη καταναλώτρια χώρα χρυσού (με διαφορά από τη δεύτερη ΚΪνα) έπεσε κατά 65% στο 1ο εξάμηνο του 2008, σε σχέση με το αντίστοιχο διάστημα του 2007.

Οι προβλέψεις για τη μελλοντική πορεία της τιμής του χρυσού εξαρτώνται από την οπτική του παρατηρητή. Ορισμένοι προβλέπουν ότι θα φτάσει στα $2.500 ανά ουγγιά, ενώ άλλοι μιλούν για μια “φούσκα” στο χρυσό, παρόμοια με αυτήν του τέλους της δεκαετίας του ‘70.

Η ΧΡΗΣΙΜΟΤΗΤΑ ΤΗΣ ΕΞΟΡΥΞΗΣ ΧΡΥΣΟΥ

Σύμφωνα με τα στοιχεία της Γεωλογικής Υπηρεσίας των ΗΠΑ (USGS), τα παγκόσμια αποθέματα του μη εξορυχθέντος χρυσού υπολογίζονται σε περίπου 42.000 τόνους. Με βάση την ετήσια παραγωγή των 2.500 τόνων που είναι περίπου σταθερή από το 2001 και μετά, τα παγκόσμια αποθέματα θα έχουν εξαντληθεί σε περίπου 17 χρόνια. Αν υποθέσουμε ότι η πρόοδος της μεταλλευτικής τεχνολογίας και η αύξηση της τιμής του χρυσού θα προσθέσουν ακόμα φτωχότερα κοιτάσματα στην κατηγορία των “αποθεμάτων” (πόσο πιο φτωχά άραγε; Ήδη θεωρούνται εκμεταλλεύσιμα με 1 γρ. ανά τόνο ή και λιγότερο!), τα 17 χρόνια θα μπορούσαν να γίνουν 20 ή 25. Άντε 30.

Πρέπει να έχουμε υπ’όψιν ότι πολλά από αυτά τα κοιτάσματα βρίσκονται κάτω από τα τελευταία παρθένα δάση του πλανήτη, σε χώρες όπως η Ινδονησία, η Γκάνα και η Βενεζουέλα. Η σύγκρουση γύρω από την εκμετάλλευσή τους μαίνεται εδώ και χρόνια. Το Μάϊο του 2008 η κυβέρνηση της Βενεζουέλας απαγόρευσε την εξόρυξη χρυσού στο προστατευόμενο δάσος της Ιματάκα, στον πυρήνα του Αμαζονίου και δήλωσε ότι δεν θα δώσει νέες άδειες για επιφανειακή εξόρυξη, πουθενά στη χώρα. Όμως άλλες κυβερνήσεις αποδεικνύονται πιο αδύναμες απέναντι στις ισχυρές πιέσεις των μεταλλευτικών συμφερόντων που αυξάνονται τρομακτικά όσο ανεβαίνει η τιμή του χρυσού. Για το παγκόσμιο κίνημα προστασίας του περιβάλλοντος, ένα πάγιο αίτημα είναι η θέσπιση ζωνών όπου δεν θα έχει πρόσβαση η μεταλλευτική βιομηχανία (”no-go zones”), ώστε να διαφυλαχθούν αυτά τα πολύτιμα αποθέματα βιόσφαιρας.

Όταν όλος ο χρυσός του πλανήτη θα βρίσκεται πια στην επιφάνεια της γης, τότε αυτή η σταθερή ποσότητα χρυσού θα κυκλοφορεί αενάως, θα ανανεώνεται και θα ξαναχρησιμοποιείται. Τα παλιά χρυσαφικά θα λιώνονται για να ξαναγίνουν κοσμήματα για τις επόμενες γενιές, η βιομηχανία θα ανακυκλώνει το σύνολο του χρυσού που χρησιμοποιεί, οι ίδιες ράβδοι χρυσού θα πωλούνται και θα αγοράζονται από κρατικές τράπεζες και ιδιώτες επενδυτές.

Κι αν μας έλεγαν ότι αυτή η μέρα θα έρθει πιο γρήγορα, όχι σε 17 ή σε 30 χρόνια, αλλά αύριο; Σήμερα; Αν δεν υπήρχε άλλος χρυσός στη γη που να “πρέπει” να έρθει στην επιφάνεια, θα υπέφερε σε κάτι το ανθρώπινο είδος; Αν η συνολική ποσότητα χρυσού σε κυκλοφορία παρέμενε αυτή που είναι σήμερα, θα άλλαζε κάτι ουσιαστικά; Τελικά ποια είναι η χρησιμότητα της εξόρυξης χρυσού εκτός από τα κέρδη μερικών εταιρειών;

Όταν όλος του χρυσός της γης θα έχει εξορυχθεί, τι θα έχουμε καταφέρει; Αν προστεθούν μερικές ακόμα ράβδοι χρυσού στα κρατικά μπαούλα, θα έχει γίνει πλουσιότερο το ανθρώπινο είδος; Μάλλον όχι. Θα έχουμε χάσει όμως μερικούς από τους πιο πολύτιμους πνεύμονες του πλανήτη μας, που είναι ο πραγματικός “χρυσός” και θα έπρεπε να προστατεύονται από κάθε απειλή.

Η εξόρυξη χρυσού είναι σήμερα ένας αναχρονισμός που προωθείται ακόμα από ανθρώπους που δεν έχουν αντιληφθεί ότι αυτή η ρυπογόνα και ενεργοβόρα βιομηχανία συντελεί στην καταστροφή του πλανήτη. Στη σημερινή εποχή της δραματικής απώλειας βιοποικιλότητας, της κλιματικής αλλαγής και της μη αναστρέψιμης ρύπανσης, η ανθρωπότητα πρέπει να ξαναθέσει τις προτεραιότητες της και να επαναπροσδιορίσει τι θεωρεί “πολύτιμο”.

Ο παραλογισμός της εξόρυξης χρυσού

http://antigoldgreece.wordpress.com

Το περιβαλλοντικό κόστος που πληρώνει ο πλανήτης για να συντηρούμε τον σπάταλο τρόπο ζωής που περιγράψαμε σε προηγούμενη καταχώρηση είναι ανυπολόγιστο και θα συνεχίσει να αυξάνεται καθώς οι περιεκτικότητες των μεταλλευμάτων φθίνουν ραγδαία σε παγκόσμιο επίπεδο.

Και αν ορισμένα μέταλλα είναι απαραίτητα και η ύπαρξη κάποιων μεταλλείων μπορεί να θεωρηθεί ως αναγκαίο κακό, στην περίπτωση των μεταλλείων χρυσού τίθενται τεράστια ηθικά ζητήματα, και η κατάσταση αγγίζει πλέον τα όρια του παραλογισμού. Η παραγωγή χρυσού υπερδιπλασιάστηκε από το 1980 και μετά, προερχόμενη κατά κανόνα από μεταλλεία μικρότερης περιεκτικότητας (βλ. διαγράμματα) και με τρομακτικές επιπτώσεις στο περιβάλλον και τις τοπικές κοινωνίες.

Σύμφωνα με στοιχεία που έχουν συλλεχθεί από την ίδια τη μεταλλευτική βιομηχανία (“Resource Consumption Intensity and the Sustainability of Gold Mining”, Gavin Mudd, 2007) για την παραγωγή ενός κιλού χρυσού απαιτούνται κατά μέσο όρο:

150 κιλά κυανίου
40.000 kWh ενέργειας και
477.000 λίτρα νερού
και εκπέμπονται 11,5 τόνοι διοξειδίου του άνθρακα.

Η μεταλλουργία χρυσού είναι μια εξαιρετικά ενεργοβόρα βιομηχανία, με σημαντική “συνεισφορά” στην επιδείνωση του φαινομένου του θερμοκηπίου. Όλα αυτά τα κρίσιμα για το περιβάλλον μεγέθη αυξάνονται δραματικά, καθώς μειώνεται η περιεκτικότητα των μεταλλευμάτων. Για μετάλλευμα περιεκτικότητας κάτω των 2 γρ. χρυσού ανά τόνο, όπως είναι πολλά από τα σημερινά “κοιτάσματα” (οι Σκουριές στη Χαλκιδική έχουν 0,8 γρ. ανά τόνο), απαιτείται το τρομακτικό ποσό των 1.000 κιλών κυανίου για κάθε κιλό χρυσού!Αν σε όλα τα παραπάνω προσθέσουμε τους όγκους των στείρων και των επικινδύνων αποβλήτων, την όξινη απορροή, την αποστράγγιση του υδροφόρου ορίζοντα, την καταστροφή των τοπικών οικοσυστημάτων, η εικόνα συμπληρώνεται.

Είναι αυτό το περιβαλλοντικό κόστος αποδεκτό για ένα άχρηστο μέταλλο;

Πόσο "βιώσιμη" μπορεί να είναι η μεταλλευτική βιομηχανία;

http://antigoldgreece.wordpress.com

Σκιτσάκι που δημοσιεύτηκε πριν από τρια χρονια στην Washington Post.

Γιατί ακόμα και στην προηγμένη Αμερική, τα μεταλλεία είναι πρόβλημα!

ΓΕΝΙΚΗ ΑΛΛΑ ΑΠΑΡΑΙΤΗΤΗ ΕΙΣΑΓΩΓΗ: Ο 20ος ΑΙΩΝΑΣ ΜΕ ΔΥΟ ΛΟΓΙΑ

Ας ξεκινήσουμε από τα βασικά: Από τη βιομηχανική επανάσταση και μετά, οι νέες οικονομίες του 20ου αιώνα δομήθηκαν έτσι ώστε να εξορύσσουν, να επεξεργάζονται, να καταναλώνουν και να πετάνε τεράστιες ποσότητες υλικών. Μια τεράστια γκάμα εντελώς νέων προϊόντων δημιουργήθηκε, για τα οποία η Διαφήμιση φρόντισε να δημιουργήσει «ανάγκες» που δεν υπήρχαν πριν. Η Κατανάλωση αναγορεύτηκε στον απόλυτο δείκτη ανάπτυξης και οικονομικής ευημερίας, και τα αποτελέσματα όλων αυτών είναι οι δραματικές καταστάσεις που ζούμε σήμερα.

Οι τεράστιες απαιτούμενες ποσότητες υλικών προέρχονταν αποκλειστικά από πρωτογενείς πηγές – μεταλλεία, πετρέλαιο, δάση – με αντίστοιχη παραγωγή γιγαντιαίων ποσοτήτων αποβλήτων. Ο όγκος των αποβλήτων παρέμενε αόρατος (“out of sight, out of mind”) από τους ανθρώπους όσο η κλίμακα των εκμεταλλεύσεων ήταν μικρή και θεωρούνταν ακόμα ότι η Γη έχει απεριόριστες δυνατότητες να παράγει υλικά και να «καταπίνει» απόβλητα. Η έννοιες της προστασίας του περιβάλλοντος, της μείωσης της χρήσης υλικών, της ανακύκλωσης και της επαναχρησιμοποίησης, που πρωτοεμφανίστηκαν κατά το ’60-’70 σαν ριζοσπαστικές ιδέες, είναι πλέον αποδεκτό από όλους ότι είναι ο μοναδικός τρόπος να επιβιώσει ο πλανήτης μας.

Για να μην επεκταθούμε περισσότερο σε αυτά που δεν είναι το αντικείμενό μας, συστήνουμε σαν εξαιρετικό ανάγνωσμα το «Mind Over Matter: Recasting the Role of Materials in Our Lives», Worldwatch Institute, Δεκέμβριος 1998 – για να μιλήσουμε για τα μεταλλεία που είναι το αντικείμενό μας.

“ΒΙΩΣΙΜΟΤΗΤΑ” ΓΙΑ ΤΟ ΑΝΘΡΩΠΙΝΟ ΕΙΔΟΣ Η ΜΟΝΟ ΓΙΑ ΤΗ ΜΕΤΑΛΛΕΥΤΙΚΗ ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΑ;

Πόσο «βιώσιμη» μπορει να είναι μια βιομηχανία όπως η μεταλλευτική που εκμεταλλεύεται μη ανανεώσιμους και περιορισμένους σε ποσότητα φυσικούς πόρους; Η «βιώσιμη εξόρυξη» είναι προφανώς ένα οξύμωρο σχήμα, επειδή όμως ο όρος χρησιμοποιείται όλο και περισσότερο από τις μεταλλευτικές εταιρείες, είναι ενδιαφέρον να εξετάσουμε τι μπορεί να σημαίνει.

Διάγραμμα συσχετισμού της ποσότητας του χρήσιμου μεταλλεύματος με τα παραγόμενα απόβλητα. To ποσοστό του μεταλλεύματος που μετατρέπεται σε απόβλητο είναι 99% για το χαλκό, 99,99% για το χρυσό και 97,5% για το νικέλιο (στοιχεία από το Worldwatch Institute, 1995).

Aν συνυπολογίσουμε και τα “στείρα” του μεταλλείου, ο χαλκός σήμερα παράγει περίπου 250 τόνους στερεών αποβλήτων ανά τόνο.

Ας ρίξουμε πάλι μια ματιά στον κόσμο. Το έτος 1900 δεν ήταν δυνατή η εξόρυξη χαλκού από μετάλλευμα περιεκτικότητας κάτω του 3%. Καθώς τα πλούσια κοιτάσματα εξαντλούνταν, οι νέες τεχνολογίες εξόρυξης και επεξεργασίας έκαναν δυνατή την εκμετάλλευση κοιτασμάτων με λιγότερο από 0,5%. Παρόμοιες εξελίξεις σημειώθηκαν στις εξορυκτικές βιομηχανίες όλων των μετάλλων, με αποτέλεσμα να διαταράσσονται όλο και μεγαλύτερες περιοχές και να αυξάνεται εκθετικά ο όγκος των αποβλήτων για την παραγωγή της ίδιας ποσότητας του μετάλλου.

Με αυξανόμενο ρυθμό, ο σύγχρονος «πολιτισμός» μετατρέπει τη γη σε απόβλητο. Εξορύσσουμε ορυκτούς πόρους ταχύτερα από ποτέ, με σχέδια για συνεχή αύξηση της παραγωγής. Η σημερινή έκρηξη στην εξόρυξη μετάλλων παγκοσμίως είναι η μεγαλύτερη που έχει δει ποτέ ο πλανήτης. Όμως σε αντίθεση με όλες τις προηγούμενες «εκρήξεις», η σημερινή ισχυρίζεται ότι είναι «βιώσιμη»!

Για το σύνολο της μεταλλευτικής βιομηχανίας παγκοσμίως, αυτό που εμείς γνωρίζουμε και αντιλαμβανόμαστε ως «βιώσιμη ανάπτυξη», «ανάπτυξη η οποία προσβλέπει στην ικανοποίηση των αναγκών της παρούσας γενεάς, χωρίς να διακυβεύεται η ικανοποίηση των αναγκών των μελλουσών γενεών» είναι μια ενοχλητική έννοια που συνήθως απορρίπτεται ως “φιλολογική” ή “μη ρεαλιστική”. Όταν οι μεταλλευτικές εταιρείες μιλάνε για «βιωσιμότητα», αναφέρονται στη βιωσιμότητα της δικής τους επιχείρησης, στα οικονομικά τους μεγέθη και στη δυνατότητά τους να παρέχουν μέταλλα στην αγορά και κέρδη στους μετόχους τους.

Δεν υπάρχει στρατηγική αποτίμηση από κρατικούς και διεθνείς φορείς για την πραγματική βιωσιμότητα των ορυκτών πόρων, ούτε κανένας σχεδιασμός ώστε να εξασφαλιστούν αποθέματα για το μέλλον. Τα πάντα αφήνονται να «ρυθμιστούν» από τους νόμους της αγοράς και από τις ορέξεις των μεταλλευτικών πολυεθνικών, η στρατηγική των οποίων είναι πάγια: εξόρυξη με όσο το δυνατόν ταχύτερους ρυθμούς, ώστε να μεγιστοποιηθούν τα κέρδη, με παράλληλες έρευνες για τον εντοπισμό άλλων κοιτασμάτων. Η στρατηγική αυτή έχει αποδειχθεί πετυχημένη στο παρελθόν, όταν οι ορυκτές πρώτες ύλες φαινόταν ακόμα ανεξάντλητες, σήμερα όμως είναι ολοφάνερα μη βιώσιμη καθώς τα αποθέματα εξαντλούνται ραγδαία.

Ένα μικρό παράδειγμα από τη δική μας πραγματικότητα: σύμφωνα με τα προγράμματα της ΕΛΛΗΝΙΚΟΣ ΧΡΥΣΟΣ μέσα στα επόμενα 15-20 χρόνια θα έχει αφαιρεθεί από τα σπλάχνα της Χαλκιδικής το σύνολο του ορυκτού της πλούτου. Με ποια διεστραμμένη ερμηνεία της «βιωσιμότητας» μπορεί να είναι σύμφωνο αυτό και ποιόν μπορεί να ωφελεί εκτός από τα κέρδη της εταιρείας;

ΟΤΑΝ Ο ΠΛΑΝΗΤΗΣ ΕΠΙΔΟΤΕΙ ΤΗΝ ΚΑΤΑΣΤΡΟΦΗ ΤΟΥ

Οι σημερινοί φρενήρεις ρυθμοί εξορύξεων, τα θηριώδη μεταλλεία που παράγουν 250 και 300.000 τόνους μεταλλεύματος τη μέρα, δεν υπάρχουν παρά για να υπηρετούν τα οικονομικά μεγέθη των εταιρειών. Είναι κερδοφόρα, επεκτείνονται και πολλαπλασιάζονται χάρη σε ένα σύστημα κινήτρων, με τη μορφή άμεσων και έμμεσων επιδοτήσεων από τις κρατικές κυβερνήσεις προς την εξορυκτική βιομηχανία. Στη διάρκεια όλου του 20ου αιώνα και μέχρι σήμερα, αυτά τα οικονομικά κίνητρα έδωσαν την πιο ισχυρή ώθηση στην παραγωγή πρωτογενών ορυκτών πόρων, ώστε να ικανοποιηθούν οι τεχνητά διογκωμένες ανάγκες μιας κοινωνίας εθισμένης στην κατανάλωση.

Αυτά τα κίνητρα περιλαμβάνουν συνήθως την παραχώρηση εκτάσεων χωρίς πληρωμή δικαιωμάτων στο κράτος, προτεραιότητα στη χρήση γης, υπαγωγή σε ειδικό καθεστώς επιδοτήσεων, φορολογικές απαλλαγές, φτηνή ενέργεια και απεριόριστο νερό. Τέτοιους νόμους, που κάνουν τη χώρα “φιλική” στις μεταλλευτικές επενδύσεις, διαθέτουν σχεδόν όλα τα κρατη της υφηλίου: από τον αμερικανικό νόμο περί μεταλλείων του 1872 (τον λεγόμενο “τελευταίο αμερικανικό δεινόσαυρο”), στους αντίστοιχους νόμους της Ινδονησίας και της Γκάνας, και στον δικό μας Μεταλλευτικό Κώδικα του 1973, οι διαφορές είναι ελάχιστες.

Όμως σε πολλές περιπτώσεις, η μεγαλύτερη «κρυμμένη» επιδότηση προς τη μεταλλευτική βιομηχανία είναι ότι επιτρέπεται στις εταιρείες να «εξωτερικεύσουν» το τεράστιο κόστος της αποκατάστασης των κατεστραμμένων από την εκμετάλλευση περιοχών, που αντί να το αναλάβουν οι ίδιες όπως θα έπρεπε το αφήνουν σαν κληρονομιά στις χώρες που τις φιλοξενούσαν. Η Ελλάδα δεν είναι ξένη με αυτή την πρακτική: δύο εταιρείες, η Α.Ε.Ε.Χ.Π.&Λ. και η TVX αποχώρησαν «νύχτα» από τα μεταλλεία της Β. Χαλκιδικής, αφήνοντας μας μια δυσβάσταχτη περιβαλλοντική «κληρονομιά» και παίρνοντας νομοθετικά κατοχυρωμένη αμνηστία για όλες τις εγκληματικές τους πράξεις.

Όλα τα ανωτέρω είναι που κάνουν τα μέταλλα να φαίνονται φτηνά. Είναι αυτά που κάνουν την αγορά ενός καινούριου ψυγείου να κοστίζει λιγότερο από την επισκευή του παλιού. Είναι αυτά που μας κάνουν να πετάμε στα σκουπίδια του μεταλλικό κουτάκι της μπύρας και να αγοράζουμε καινούριο αυτοκίνητο επειδή απλά μας αρέσει το καινούριο μοντέλο (και παίρνουμε δάνειο για να το αποκτήσουμε).